Akty prawa miejscowego są to akty prawa powszechnie obowiązujące, stanowione przez terenowe organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego, obowiązujące na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Są one konstytucyjnymi źródłami prawa (art. 87 ust 2 Konstytucji). Akt taki musi być wydany na podstawie ustawy i w celu jej wykonania oraz mieścić się w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Mają one charakter generalny (nie wskazują imiennie określonych adresatów) i abstrakcyjny (nie dotyczą określonej sytuacji). Obszar działania aktu prawa miejscowego nie musi też obejmować całego obszaru działania wydającego go organu. Pozostawienia pewnych regulacji organom samorządowym pozwala w tych aktach uwzględnić specyfikę uwarunkowań lokalnych oraz szybko i sprawnie reagować na ich zmianę.
Rodzaje: ustawa o samorządzie powiatowym wyodrębnia 3 rodzaje aktów prawa miejscowego (art. 40)
- przepisy powszechnie obowiązujące wydawane na podstawie delegacji ustawowej;
- ustrojowe przepisy wewnętrzne; regulują wewnętrzny ustrój powiatu oraz jednostek pomocniczych, organizację urzędów i instytucji powiatowych, zasady zarządu mieniem powiatu, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
- przepisy porządkowe; w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada powiatu może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo do zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te występują na obszarze więcej niż jednej gminy. Przepisy porządkowe, o których mowa powyżej, mogą przewidywać za ich naruszenie karę grzywny – wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.
Akty prawa miejscowego ustanawia rada powiatu w formie uchwały, chyba że ustawa upoważniająca do wydania aktu stanowi inaczej. Tej kompetencji rada nie może nikomu przekazać z jednym wyjątkiem: w przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydawać zarząd – podlegają one wówczas zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady powiatu. W przypadku nieprzedłożenia ich do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia przepisy porządkowe wydane przez zarząd tracą moc. Termin utraty mocy obowiązującej określa rada powiatu.
Starosta przesyła przepisy porządkowe do wiadomości organom wykonawczym gmin położonych na obszarze powiatu i starostom sąsiednich powiatów następnego dnia po ich ustanowieniu.
Przygotowanie projektów uchwał należy do zadań zarządu powiatu.
Akty prawa miejscowego podpisuje niezwłocznie po ich uchwaleniu przewodniczący rady powiatu i kieruje do publikacji. Zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego określone są w ustawie z dnia 20.07.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Akty te są publikowane w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Przepisy porządkowe ze względu na konieczność szybkiego wejścia w życie ogłasza się także w drodze obwieszczeń oraz w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu.
Powołana wyżej ustawa określa również moment wejścia w życie przepisów powiatowych. Generalną zasadą jest wejście w życie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia. Akt normatywny może określać dłuższy termin. W uzasadnionych przypadkach dniem wejścia w życie może być dzień jego ogłoszenia, jeżeli ważny interes prawny wymaga natychmiastowego wejścia w życie danego aktu, a zasady demokratycznego państwa prawa nie stoją temu na przeszkodzie.
Przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie 3 dni od daty ich ogłoszenia. W uzasadnionych przypadkach przepisy porządkowe mogą wchodzić w terminie krótszym niż trzy dni, a jeżeli zwłoka w ich wejściu mogłaby spowodować nieodwracalne szkody lub poważne zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, można zarządzić ich wejście w życie z dniem ogłoszenia. Za dzień ogłoszenia przepisów porządkowych uważa się dzień wskazany w obwieszczeniu.
